30 Kasım Cumartesi günü yapılan seminerde Dr. Sait BAŞER Töre’de Kişilik konulu bir konuşma yaptı. Konuşmasına birkaç noktayı hatırlatmak istediğini söyleyerek başladı ve Töre genel bir hikemi sistem, bunun böyle olduğu Töre’nin kitabı Kutadgu Bilig’de anlatılıyor dedi. “Kutadgu Bilig, Kutlanma bilgisi anlamına gelir, mutluluk veren bilgi değildir. Kut kelimesi Türkçenin en eski kelimelerinden biridir. Bunu başka bir kelime ile tercüme etmeye kalkarsak kavramın son derece daraldığını görürüz.” diyerek devam etti. Kut’lanma her zaman mutluluk vermeyebilir, kut’lanmış kişi toplumun en muzdarip insanı da olabilir diye ekledi.
Kut ve Töre
Kut’u ortaya çıkaran, besleyen, tamamlayan ilkeler nereden kaynaklanıyor diye bakarsak bunların açıkça Kutadgu Bilig’de verildiğini söyleyen BAŞER kut dediğimiz değer Töre’nin içinde kalanların elde ettiği bir değer diye belirtti ve Töre’yi Kutadgu Bilig’deki bir beyitle açıkladı; Töre’yi veren köni ve ogan olandır. Tanrı’nın birçok ismi olduğunu ancak Töre verici olarak bu isimlerinin kullanılmasına dikkat çekti ve Töre’nin bir kudretten geldiğini, bir kudretle uygulandığını ve ana niteliğinin adalet olması gerektiğini anlıyoruz diye ekledi.
Türkler Şamanist değildir
Türk toplumuna yapılan bir Şamanizm pompalaması olduğuna dikkat çekmek istediğini söyleyen Sait BAŞER Türk’ü İslam’dan uzaklaştırmak için bizim İslamiyet’ten önceki değer yargılarımızı bize karşı kullanmaya çalışıyorlar diyerek, Türk’ün İslam’dan koparılması kimin işine yarar konusunda topluma bir uyanıklık hali gerektiğini belirtti. Bilinçli olarak Töre kavramının konuşulmadığını mecbur kaldıkları zamanlarda da Töre’nin sadece devlet yönetiminde olduğunu ve kut kavramının da yönetme erki olarak tarif edildiğini ancak Töre’nin insanın içinde bulunduğu her alana dahil olduğunu ve kut kazanmanın toplumsal bir kavram olduğunu söyleyerek açıklık getirdi.
Kut Kazanmak ve Ruhun İstikbali
Töre’de kişilik başlığının Töre’yi devlet kavramıyla tekelleşen bir kavrammış gibi gösterenlere karşı öyle olmadığını göstermek için seçilmiş bir başlık olduğunu söyleyen BAŞER kut kazanmak herkesin hakkıdır diye devam etti. Kut kazanmak ruhun istikbali için bir mecburiyettir ve Kutadgu Bilig’in kut kazanmanın yollarını, kazanılmış kut’un hangi sebeplerle kaybedildiğini ve kut’u koruma çarelerini anlattığını söyledi. Bu yollar ele alındığında bunların ciddi manada sosyolojik ve felsefi yönleri olduğunu ve bunun politik kazançlar ortaya çıkarttığını açıkladı. Töre’ye itibar ve itimadını kaybeden kişinin kut’unu kaybettiğini ve yıkıcı bir sonuçla karşılaşacağını çünkü yaratılış fikrini kaybetmiş olacağını ifade etti.
Yalınguk Kişiliğe Us’tan Öke’ye
Kut kazanma şartları dediğimiz şeylerin en başında ahlak gelir ama ahlak anlamaya dayalıysa ahlaktır, ezbere dayanan ise alışkanlıktır diyerek, ancak anladığınız şey size mal olur, insanın kişiliği anladıklarının toplamıdır diye ekledi. Kutadgu Bilig’de geçen yalınguk kavramını açıklayan Sait BAŞER yalınguk olanın hizmet ve anlamayla kut kazandığını ve ondan sonra kişi sıfatını hak ettiğini söyledi. Yalınguk olanın aklı tarif edilirken kullanılan “us” kavramını ve kişi sıfatına ulaşan akıl manasında kullanılan “ök” kavramını açıklayarak devam etti.
Son olarak Töre’nin sınıfsız yapısından da bahseden Dr. BAŞER sınıfsızlığın bir yüzünün de cinsiyet ve statü manasında bir ayrımdan uzak olmasıdır dedi. Eşitlik ise bir hipnozdur, eşitlik olmaz ama adalet olur ,adaletin olduğu yerde eşitlik ve özgürlük ihtiyacı duyulmaz diyerek sözlerine devam etti. Konuşmasını Kutadgu Bilig, kişiliği yalınguk olanlara kazandırılması gereken bir şey olarak görüyor ve nasıl yapılacağını anlatıyor diyerek bitirdi.
