Yıllardır ezber tekrarını aşmayan, aşamayan kalıp söz, davranış, bilgi ve “öğrenme”(!)lerden muztaribiz. Ezber kalıplarımız; eğitim sistemi, medya ve geleneğin ortak telkinlerinden ileri geldiği için de o ezber dünyalarındaki benzerlikler, bizde “anlama” ve tefekkür faaliyetlerinde, şuur uyanışında sanki kollektiflik mümkün, dahası mecburiymiş gibi bir zanna yol açıyor. Anlama ve inanç değerlerimize gene ortak isimler takılmış olması, toplumda sanki standart anlama mümkünmüş gibi kabullenilmesine yol açıyor; kitlesel ve homojen elemanlardan oluşan bir toplum projesi de o bağlamda meşrulaşıyor tabii…
Birer sosyal hipnoz değeri kazanmış kavram ve sloganların ağına takılan ortalama insan da gayet tabii genel insan psikolojisi, iç alemlerimizdeki öznellik, her anı başkalaşmaya mahkum duygusal yapılarımızı ıskalayıp, eski durum ve ihtiyaçların cevabı ve eseri olan o kalıplara vaktini, enerjisini tahsis ediyor. Yani eski meseleler kadar eski değerleri, cevapları da statikleştirip, basmakalıp kılarak kolaya kaçmayı bir hüner belliyor…
Bakın sosyal medya otoritelerimize! Çoğunun aynı tekrarlarla ahkam kestiklerini göreceksiniz. Oysa hem inanma hem anlama her birimizde kendimizin malzemelerimizle yönelişlerimizle ilgili olarak herkesin aklı ve duyuşları bağlamında özelleşiyor. Genel geçer veya standart bilgi, duygu, hikmet, inanış yok!
Olması bir mesele olmaması diğer bir mesele!
Çok kolayından hükümlerle “Efendim doğrular da belli yanlışlar da. Adamına göre inanış, düşünüş mü olurmuş?” ucuzluğuna tevessül eden çok “aydınımız” var hâlâ… Kimlik propaganda bombardımanları altında ömür tüketmiş insanlar başka nasıl davransalardı? Kişilik kazanmanın öznelliğe bağlı olabildiğine dikkat etmemişler ki!
Biz sosyolojikleşmiş yöneliş üslubumuzdaki yakınlıklar sebebiyle, mesela toplumca bir “ortak dinimiz” olduğunu fehm ediyoruz! Adam sayısınca, hattâ “nefesler sayısınca din algısı bulunduğu”nu hafsalamıza sığdıramıyoruz.
***
Anlama ve anlamlandırma işlemindeki başlıklar veya konular ne kadar aynı atıfları taşıyor olsa da her bir öznedeki “mahiyet” farklılaşıyor. Farklılaşmak hem mecburi bir işlem.
